DataLife Engine > --- > НҰРМАХАНОВ ҚАЛЖАН

НҰРМАХАНОВ ҚАЛЖАН


23-04-2015, 13:53
Автор: akbota
     1927 жылы 24 қыркүйекте Қызылорда облысының Қазалы қаласында туған. 1951 жылы М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің филология факультетін бітіргеннен кейін М.Горький атындағы әдебиет институтының аспирантурасында оқыған. 
      1952-1958 жылдары КСРО Жазушылар одағының ОРта Азия мен Қазақстан әдебиеті бойынша кеңесшісі, «Дружба народов» журналында, «Қазақстан пионері» (қазіргі «Ұлан») газетінде әдеби қызметкер,   Қазақ КСР Мәдениет министрлігінде цензура жөнінде бас редакторы (1956-1958), «Әдебиет және искусство» (қазіргі «Жұлдыз») журналында бөлім меңгерушісі қызметтерін атқарған. Қ.Нұрмахановтың орыс-қазақ әдебиеті байланысына, шығыстық үлгідегі туындылар мен аударма мәселелеріне қатысты ғылыми-теориялық тұжырымдары «Әдеби ойлар» (1960, орыс тілінде), «Дәстүрлі достық» (1962,1978), «Дос лебізі» (1968) атты әдеби-сын мақалалар жинақтарына топтастырылған. Мақалаларын қазақ, орыс тілдерінде бірдей жазып, Қазақстан мен Қырғызстанның баспасөздерінде жиі жарияланып тұрды.             
        Қырғыз жазушысы Ш.Айтматовтың «Жәмилә», «Бетпе-бет», «Алғашқы ұстаз», «Құс жолы», орыс жазушысы Н.Тихоновтың «Вамбери» повестерін қазақ тіліне аударған. Шыңғыс Айтматовтың «Жәмила» повесі бойынша жасаған «Аңсаған менің әнімсің» пьесасы республика театрларында әлденеше рет қойылды. Қазалы қаласының (қазіргі Әйтеке би кенті) орталық көшелерінің біріне және орта мектепке Қ.Нұрмаханов есімі берілген.
 

Əдебиеттер:


   Нұрмаханов Қалжан. Дəстүрлі достық: очерктер,аударма,афоризмдер /Қ.Нұрмаханов; Кəрібозұлы Б.- Астана: Фолиант, 2009.- 352б.- (Сырдария кітапханасы) Нұрмаханов Қалжан. Дəстүрлі достық: Əдеби зерттеу жəне сын. – Алматы: Жазушы, 1978. – 332 б.

   Нұрмаханов Қ. Дос лебізі: Сын мақалалар жинағы / Қ.Нұрмаханов; Құрастырған. Б.Əбдіразақов.- Алматы: Жазушы, 1968.- 204бет.

   Нұрмаханов Қалжан //Қазақ əдебиеті: Энциклопедиялық анықтамалық - Алматы: «Аруна», 2005.- 400-401 б

   Нұрмаханов Қалжан //Қазақстан жазушылары / Құраст. С.Қамшыгер,Қ.Жұмашева. – Алматы: Ан Арыс, 2009. – 299 б.

   Нұрмаханов Қалжан //Қазақстан жазушылары : XX ғасыр: Анықтамалық / Құраст. Е.Дүйсенбайұлы, А.Естен, Қ.Омарұлы ж.б.- Алматы: Ана тілі, 2004.- 233 б.

   Нұрмаханов Қалжан //Советтік Қазақстан жазушылары: био-библиографиялық анықтамалық. – Алматы:Жазушы, 1987. – 456-457 б.

   Нұрмаханов Қалжан // Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия /Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. – 395 б.

   Нұрмаханов Қалжан //Тамыры терең, тарихы кенен – Қазалы. – Алматы: Телеарна, 2008. – 207 б.

   Əлімбаев М.Қазалының Қалжаны – қазағының Қалжаны //Əлімбаев М. Толқыннан толқын туады. –Алматы: Қазақ унивеситеті, 1992. – 237-244 б.

   Қиядан шалған қыран: сыншы Қалжан Нұрмаханов туралы естелiктер / құраст. Қ.Ж.Нұрмаханова.- Алматы: Бiлiм, 2007.- 224 бет.- (Əдеби мемуарлар)

   Сəрсенов Қ. Сырлы сынның сымпазы // Сəрсенов Қ. Қазалым - қарашаңырағым.- Қызылорда: Тұмар, 2009.- 180-194 б.

   Ахметов С. Халқының Қалжаны: /Аудармашы, сыншы, қаламгер Қ.Нұрмаханов туралы / С.Ахметов // Сыр бойы.- 1997.-18 қыркүйек

   Əбдіразақов Б. Өнерге ғашық еді //Қазақ əдебиеті. – 1979. – 31 август Əбдіразақов Б. Сарабдал сыншы: Сыншы Қ.Нұрмахановтың туғанына 80 жыл /

   Б.Əбдіразақов //Жұлдыз.- 2007. - № 1.- 179-185 б.

   Əзімхан М. Мəңгілік мəрмəр мүсін: Əдебиет сыншысы Қалжан Нұрмаханов туралы естеліктер Маржан Қалжанқызының "Қиядан шалған қыран" кітабында беріледі / М.Əзімхан// Ана тілі. - 2008. - 24 қаңтар (№4). - 9 б.

   Əмиша Н. Қалжан –ғұмыр //Айқын. – 2007. – 2 қазан. – 5 б.

   Досжан Д. Сырлы ойдың сынпазы: [Белгiлi əдебиетшi Қалжан Нұрмаханов туралы] // Егемен Қазақстан.- 1998. - 21 қаңтар

   Ергөбек Қ. Жас та болса, бас болғандай: Сыншы Қалжан Нұрмаханов жайында сырласу / Қ.Ергөбек //Егемен Қазақстан. - 2007. - 2 қараша.-7 б.

   Ергөбек Қ. Қалжан сыншы туралы сөз //Қазақ əдебиетi.- 2009. - 24 сəуiр (№15). - 5 б. Ергөбеков Қ. Парасат поэзиясы: Əдебиетші Қалжан Нұрмаханов мұрасы жайлы эссе /Қ.Ергөбеков // Лениншіл жас.- 1979.-21-24 июль

   Ергөбек Қ. Сыншы күнделігінен сабақталған тағдыр: Сыншы Қалжан Нұрмаханов-80 / Қ.Ергөбек // Сыр бойы.- 2007.-22 қыркүйек

   Жазушының мұражайы ашылды: [Қазалы қ. көрнектi əдебиетшi, сыншы Қалжан Нұрмаханов атын. мектепте жазушының мұражайы ашылғандығы туралы] // Қазақ əдебиетi.- 1997. - 4 қараша (N44). - 2 б.

   Қайырбеков Ғ. Ол нағыз сыншы еді: Қалжан Нұрмаханов туралы /Ғ.Қайырбеков // Жалын.- 1987. - №5. - 62-63 б.

   Қалжан Нұрмаханов - 80: Қазалы топырағының перзенті, сыншы Қ.Нұрмаханов// Қазақ əдебиеті.- 2007.-12 қазан.

   Қалжанқызы М. "Айналайын жан қызым, айналайын жалғызым": Сыншы Қалжан Нұрмаханов жайлы естелiк // Ана тiлi.- 2007.- 15-21 қараша.- 13 б.

   Қаназ М.Қазақ əдебиетінің Қалжаны: Қ.Нұрмаханов туралы / М.Қаназ //Қазақ əдебиеті. - 2009. - 24 сəуір (№15). - 7 б

   Қожахметова М. Қазалының Қалжаны-қазағымның Қалжаны: Қ.Нұрмаханов-80/М.Қожахметова // Халық.- 2007.-11 қазан.-14 б.

   Қылышбай А. Сыр елiнiң асылын теруге келдiм: Көрнектi əдебиет сыншысы, аудармашы, мəдениеттанушы Қалжан Нұрмахановтың туғанына - 80 жыл // Сыр бойы.- 2007. - 29 қыркүйек. - 6 б.

   Нұрқатов А.Дос жүрегі: Қ.Нұрмаханов туралы естелік /А.Нұрқатов // Жұлдыз.- 1964.-№12.-147-149 б.

   Нұрмаханов Қали. Қамқорымыз болған Қалекең: Əдебиет сыншысы Қ.Нұрмаханов 65 жаста / Қ.Нұрмаханов // Сыр бойы.- 1992.-24 қазан

   Нұрмаханова М.Қ. Жалғасы ғұмырыңның мен ғана емес...: Сыншы Қ.Нұрмаханов жайлы сағыныш лебiз // Қазақ əдебиетi.- 2003.- 17 қаңтар (N3).- 6 б.

   Нұрмаханова М. Жүректің оты сөнбейді: Сыншы Қ.Нұрмаханов туралы /М.Нұрмаханова // Қазақ əдебиеті.- 1987.-2 октябрь.-6 б.

   Өлді деуге бола ма, айтыңдаршы..: Сыншы, əдебиетші Қ.Нұрмаханов жайында // Жалын.-1987.-№5.-56-64 б.

  Пірназар С. Қалжанға көрсетілген құрмет: Əдебиет зерттеушісі, сыншы, аудармашы Қ.Нұрмахановтың туғанына 80 жыл толуына арналған ғылыми-танымдық конференция өтті / С.Пірназар // Егемен Қазақстан.- 2007.-3 қазан

   Сахариев Б. Сыншы еңбегі: Əдебиет сыншысы Қ.Нұрмахановтың "Дос лебізі" сын мақалалар кітабы туралы / Б.Сахариев // Қазақ əдебиеті.- 1969.-22 февраль

   Сəдібекұлы А. Ағып өткен бір жұлдыз: Əдебиет сыншысы, аудармашы Қалжан Нұрмахановты еске алу кеші / А.Сəдібекұлы // Сыр бойы.- 1997.-18 қазан

   Сəдібекұлы А. Реформатор сыншы: Əдебиет сыншысы Қ.Нұрмахановтың өмірі мен шығармашылық қызметі / А.Сəдібекұлы // Сыр бойы.- 2007.- 19, 20 қазан

    Тəшенов Т. Қазақтың Қалжаны // Айқын.- 2007.- 8 қараша.- 5 б.

   Тектілер туған топырақ: Əдебиетші-ғалым М.Базарбаев пен сыншы, аудармашы Қ.Нұрмахановтың 80 жылдық мерейтойы аталып өтіледі //Сыр бойы.- 2007.-12 қыркүйек


Вернуться назад